الکترونگاتیوی یا الکترونگاتیویته یک اتم میزان تمایل نسبی آن اتم برای کشیدن الکترونهای یک پیوند کووالانسی به سمت هستهٔ خود است.
الکترونگاتیوی اتمها
اتم وقتی در لایه ظرفیت خود الکترون کمتری داشته باشد تمایلش به گرفتن و یا دادن الکترون بیشتر میشود. هرچه عنصری تمایل بیشتری به گرفتن الکترون داشته باشد الکترونگاتیوتر است.
اگرچه الکترونگاتیویته، قطبیت پیوندهای شیمیایی بین اتمهای یک مولکول را تعیین میکند اما عامل تعیین کننده قطبیت کلی مولکول نیست چون مولکول میتواند دارای مرکز تقارن باشد. در این حالت قطبیت پیوندها نسبت به هم به گونهای خنثی میشود که قطبیت کلی مولکول را صفر در نظر میگیرند. بنابراین در مولکول هایی که فاقد مرکز تقارن مولکولی هستند میتوان قطبیت کلی مولکول را با تعیین جهت بردار ممان دو قطبی در آنها نتیجه گرفت.
نسبی بودن الکترونگاتیوی
الکترونگاتیوی بایک مقیاس نسبی سنجیده میشود. دراین مقیاس برای اجتناب از درج اعداد منفی، به اتم فلوئور به عنوان الکترونگاتیوترین عنصر، الکترونگاتیوی ۴ نسبت داده شده است و مقادیر الکترونگاتیوی برای عنصرهای دیگر نسبت به این مقدار محاسبه میشود. در این محاسبات، گازهای نجیب را در نظر نمیگیرند، زیرا این عناصر به تعداد کافی ترکیبهای شیمیایی تشکیل نمیدهند. به طور کلی مقادیر الکترونگاتیوی در یک گروه از عناصراز بالا به پایین کاهش و در یک دوره از جدول تناوبی از چپ به راست افزایش مییابد. بنابراین کمترین مقدار الکترونگاتیوی را میتوان سزیم در پایین و سمت چپ جدول و بیشترین مقدار الکترونگاتیوی (با چشم پوشی از گازهای نجیب) را به اتم فلوئور در بالا و سمت راست جدول نسبت داد.
مادّهٔ تاریک، در اخترشناسی و کیهانشناسی، مادّهای فرضی است که چون از خود نور (امواج الکترومغناطیسی) گسیل یا بازتاب نمیکند، نمیتوان آن را مستقیما" دید، اما از اثرات گرانشی موجود بر روی اجسام مرئی، مثل ستارهها و کهکشانها، میتوان به وجود آن پی برد. بر اساس مشاهدات فعلی، که بر روی ساختارهایی بزرگتر از کهکشانها صورت گرفتهاست، و همچنین مطالب مربوط به انفجار بزرگ، ماده تاریک و انرژی تاریک تشکیل دهنده بخش زیادی از جرم موجود در جهان قابل مشاهده است. اجزای ماده تاریک جرم بسیار بیشتری از قسمت دیده شدنی کائنات دارند. فقط حدود ۴٪ از مجموع کل چگالی انرژی در کیهان را میتوان مستقیم مشاهده کرد (با توجه به اثرهای گرانشی آن)، که این مقدار شامل باریونها و تابشهای الکترومغناطیسی نیز میشود. همچنین تصور میشود که ۲۲٪ از ماده تاریک تشکیل شده باشد و ۷۴٪ باقی مانده را نیز انرژی تاریک تشکیل داده باشد، که همانند ماده تاریک در فضای کائنات توزیع شده و به همان اندازه ماده تاریک ناشناخته و مجهول ماندهاست. تعیین خواص و ویژگیهای این توده ناشناخته به یکی از مهمترین مسائل کیهانشناسی مدرن و فیزیک ذرات تبدیل شدهاست. این نکته قابل ذکر است که اسامی «ماده تاریک» و «انرژی تاریک» در بیشتر مبین عدم اطلاع انسان از ماهیت این دو ماده و ناشناخته بودن آن است. یک اخترشناس در این باره میگوید: «به یاد داشته باشید که ما این پدیده را انرژى تاریک مى نامیم اما این نامگذارى ممکن است این باور غلط را در ذهن مخاطبان ایجاد کند که ما حقیقتاً مى دانیم که آن پدیده چیست. اما باید اذعان داشت که ما واقعاً چیز زیادى در این باره نمى دانیم».
با اینکه ساختار و ویژگیهای ماده تاریک هنوز کاملا" مشخص نیست، اما این طور تصور میشود که بخش اعظم ماده تاریک موجود در جهان، «غیر باریونی» باشد، که به معنا آن است که دارای هیچ اتمی نیست و به وسیله نیروی مغناطیسی به سمت مواد معمولی جذب نخواهد شد. ماده سیاه غیرباریونی شامل نوترینو و احتمالا" دارای اجزای دیگری مانند مواد فرضی ای چون «آکسیون» (axions) و «ابرمتقارن» (supersymmetric) میباشد. برخلاف ماده تاریک باریونی، ماده تاریک غیر باریونی در شکل گرفتن عناصر در ابتدای آفرینش نقشی نداشته و وجودش تنها به دلیل جاذبه گرانشی آن اثبات میشود. به علاوه، اگر همه اجزایی که ماده تاریک از آنها تشکیل شده باشد ابرمتقارن باشند، واکنشها و برخوردهای آنها با یکدیگر موجب نابودی آنها شده و فراوردههایی قابل مشاهده نظیر فوتون و نوترینو حاصل میشوند.
با اینکه وجود ماده تاریک در جهان مهم و ضروری به نظر میرسد، اما هنوز مدارک و دلایل قطعی مبنی بر وجود این ماده و طبیعت آن به دست نیامدهاست. با این وجود تئوری ماده تاریک به عنوان قابل قبولترین فرضیه برای توجیه انحراف در حرکت وضعی کهکشان است. سرعت چرخشی ستارهها در کهکشانها از رابطهای که از قوانین کپلر انتظار داریم پیروی نمیکند و برحسب فاصله از مرکز کهکشان ثابت است. برای توضیح این پدیده باید توزیع جرم در کهکشان به طور خطی با شعاع زیاد شود، اما این توضیح با مشاهدهٔ کهکشانها در قسمت مرئی که نشان میدهد بیشتر جرم در ناحیه مرکزی متراکم شدهاست ناسازگار است. بنابراین فرض میشود که این جرم نایافته از مادهٔ تاریک (که آن را نمیبینیم) ساخته شده باشد. چند فرضیه دیگر نیز، مانند فرضیه موند (MOND) و فرضیه توز (TeVeS) برای توجیه این موضوع مطرح شدهاند، اما هیچ کدام به اندازه نظریه ماده تاریک در مجامع علمی مقبولیت پیدا نکردهاند.
با این وجود برخی پژوهشهای جدید نشان دادهاست امکان دارد در مشاهدات تلسکوپ Wmap اشتباهاتی رخ داده باشد که اگر این امر ثابت شود به این نظریه اشکالاتی وارد میشود.
ایدز سرنام عبارت (به انگلیسی: AIDS یا Acquired immune deficiency syndrome) به معنی نشانگان نقص ایمنی اکتسابی است. ایدز یک بیماری پیشرونده و قابل پیشگیری است، این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام اچآیوی در بدن میزبان است که باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن (معروف به نقص ایمنی یا کمبود ایمنی) انسان میگردد، که خود زمینهساز بروز عفونتهای موسوم به «فرصت طلب» است که یک بدن سالم معمولا قادر به مبارزه با آنهاست ولی بدن بیمار مبتلا به ایدز در برابر آنها مقاومتی ندارد. در نهایت پیشرفت همین عفونتها منجر به مرگ بیمار میگردد به طوری که بیماریهای پولمونیت و سل عامل اصلی مرگ و میر در میان مبتلایان به ایدز در سراسر جهان است.
ایدز پدیدهای پزشکی-بهداشتی است که ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گستردهاست. در سال ۱۹۹۶ سازمان ملل متحد ایدز را نه تنها به عنوان یک مشکل سلامتی مورد توجه قرار داد بلکه آن را یک مسئله بر سر راه پیشرفت بشری برشمرد. همچنین در سند استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (۲۰۰۲) این کشور خود را متعهد به هدایت جهان برای کاهش مرگ و میر اچآیوی/ایدز دانستهاست. بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلاء مربوط به کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است. ایدز در حال حاضر ششمین علت مرگ و میر بشر است.
ایدز تنها یک مشکل پزشکی نیست، بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی نیز هست، این بیماری تابو تلقی میشود و با هالهای از شرم و منعهای اخلاقی و فرهنگی همراهاست که این موضوع مانع از اعلام بیماری از سوی افراد شده و همین مساله منجر به پنهان ماندن بیماری، طی نشدن پروسه درمان و در نتیجه شیوع سریع آن میشود.. به علت پیش داوری و ترس از سرایت بیماری، این بیماران درمورد انتخاب مسکن، شغل، مراقبتهای بهداشتی و حمایت عمومی مورد تبعیض قرار میگیرند. رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز موجب انزوای بیمار گشته، فرصت آموزش را از وی میگیرد. وحشت از مرگ، وحشت طرد و تنهایی و انگ اجتماعی، اخراج کارگران مبتلا و بدنامی از طرف دوستان و خانواده سبب میشود افرادی که گمان میکنند ممکن است دچار باشند، وضعیت خودشان را تا جایی که مقدور است مخفی نگه دارند که این خود موجب گسترش بیماری است. از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجهها و همچنین برای بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیضها اول دسامبر هر سال (۱۰ آذر) به عنوان روز جهانی ایدز معین شدهاست و هر سال برای این روز شعاری نیز در نظر گرفته میشود...
دانشمندان سیاهچاله عظیمی با جرمی معادل 17 میلیارد ستاره در فاصله 220 میلیون سال نوری شناسایی کرده اند .
کهکشان کوچک و مسطح NGC1277 میزبان یکی از عظیم ترین و پرجرم ترین سیاهچاله هایی است که تاکنون کشف شده است.
این سیاهچاله غولپیکر با رنگ نارنجی درخشان، 14 درصد جرم کلی کهکشان را تشکیل میدهد، درحالی که سیاهچالههای کشف شده در مرکز کهکشانهای دیگر تنها 0.1 درصد جرم کهکشان را به خود اختصاص می دهند.
پهنای این سیاهچاله غول پیکر 11 برابر بزرگتر از مدار سیاره نپتون است که در صورت فلکی برساووش در فاصله 220 میلیون سال نوری واقع شده است.
دکتر «کارل گبهارت» سرپرست تیم تحقیقاتی از دانشگاه تگزاس تأکید می کند: کهکشان NGC1277 ساختاری بسیار عجیب و پیچیده دارد و تقریبا تماما سیاهچاله است که می تواند نخستین نمونه در کلاس جدید سیستم های کهکشان- سیاهچاله محسوب شود.
کشف این سیاهچاله عظیم می تواند فرضیه های شکل گیری و تکامل سیاهچاله و کهکشان ها را دستخوش تغییرات کند.
این سیاهچاله عظیم با استفاده از تلسکوپ 9 متری Hobby-Eberly در تگزاس شناسایی و جزئیات این کشف نیز در مجله Nature منتشر شده است.
مطالعات جدید از احتمال وجود حیات فرازمینی در سیاره های فراخورشیدی در مدار ستارگان سرد مانند کوتولههای سفید حکایت دارد.
«رنه هلر» از محققان موسسه فیزیک نجومی لایبنیتس آلمان و از نویسندگان این تحقیق تأکید میکند: حتی اگر سیارات فراخورشیدی دارای آب به شکل مایع، در مناطق قابل سکونت کشف شوند، پیش از این وارد مرحله نابودی و مرگ شدهاند.
این سیارات در مدار دو نوع از اجرام آسمانی شامل کوتوله سفید و کوتوله قهوهای در حال گردش هستند؛ کوتولههای سفید، ستارههایی کوچک با هسته فوقالعاده متراکم هستند که در مرحله واکنش همجوشی هستهای متوقف شدهاند و کوتوله قهوهای ستارگان نافرجامی هستند که از سیارات در مدار خود بزرگترند، اما به اندازه کافی بزرگ نیستند که وارد فاز همجوشی ستارهای شوند.
بر اساس فرضیههای مطرح، کوتوله های سفید و قهوه ای از سطح تشعشع کافی برای ایجاد مناطق قابل سکونت در اطراف خود برخوردارند؛ اما هر دو نوع ستاره در حال سرد شدن هستند که به معنای نزدیک تر شدن مناطق قابل سکونت است.
در این شرایط، سیاره ساکن در منطقه قابل سکونت کوتوله سفید وارد لبه داخلی ستاره میزبان شده و ذخایر احتمالی آب در اثر گرمای کوتوله تبخیر میشود؛ گو این که مدتها قبل وارد فضا شده است.
اما محققان نجوم به تازگی شماری از سیارات فراخورشیدی را در مناطق قابل سکونت کوتولههای قرمز شناسایی کردهاند که کوچکتر و تیرهتر از خورشید هستند.
کوتوله قرمز متداول ترین نوع ستارگان در کهکشان راه شیری محسوب میشود که 80 درصد جمعیت ستارگان کهکشانی را تشکیل میدهند.
بر اساس مطالعات جدید، تخمین زده میشود که 40 درصد کوتولههای قرمز میزبان سیارات قابل سکونت هستند که در این شرایط چندین میلیارد ستاره کهکشان راه شیری میتوانند دارای منابع احتمالی آب ه شکل مایع باشند.
نتایج یافته جدید محققان در مجله Astrobiology (اختر زیستشناسی) منتشر شده است.